Choć coaching kariery jest od lat coraz bardziej popularny także w Polsce, to lekarze wciąż rzadko z niego korzystają. Na czym polega coaching kariery i jakie korzyści lekarz może z niego odnieść?
Czym jest coaching?
Coaching jest jedną z metod służących rozwojowi osobistemu i/lub zawodowemu, odkrywaniu i lepszemu wykorzystywania swojego potencjału, przezwyciężaniu problemów i skutecznym osiąganiu swoich celów. Jego popularność od wielu lat rośnie lawinowo – również w Polsce. Coraz więcej firm stosuje coaching (oprócz szkoleń, mentoringu i innych narzędzi Zarządzania Zasobami Ludzkimi) jako metodę służącą lepszemu wykorzystaniu potencjału pracowników i osiąganiu przez nich pożądanych celów biznesowych. Taki coaching opłacany jest przez pracodawcę i mogą go prowadzić coache spoza firmy lub coache wewnętrzni. Proces może być prowadzony indywidualnie (1 na 1), lub w ramach coachingu grupowego. Równocześnie coraz więcej osób decyduje się na coaching „prywatnie”, czyli płacąc samemu za sesje.
Coaching różni się zarówno od psychoterapii, jak i od doradztwa, treningu czy mentoringu. Na potrzeby artykułu przedstawię jego najprostszy opis. Coaching jest procesem, którego celem jest wzmacnianie klienta w samodzielnym dokonywaniu zamierzonej zmiany w oparciu o jego własne zasoby, potrzeby, wartości. Jest to relacja partnerska, w której coach służy wsparciem, ale nie doradza ani nie ocenia – to klient określa ważne dla siebie cele oraz tempo ich realizacji. Coach pomaga w osiąganiu celów m.in. poprzez dawanie wsparcia emocjonalnego, poszerzenie perspektywy klienta, zadawanie pytań pozwalających uzyskać wgląd w siebie oraz skłaniających do głębszego przyjrzenia się swoim emocjom, potrzebom i oczekiwaniom. Staje się tzw. „inteligentnym lustrem”, w którym klient może się przejrzeć. Nie daje jednak gotowego przepisu „jak żyć” ani nie narzuca swoich wartości, światopoglądu ani postaw.
Podobnie jak w psychoterapii, kluczowa jest relacja między klientem (nazywanym z języka angielskiego coachee) i coachem. Jeśli nie ma między nimi „chemii”, są małe szanse, aby proces zakończył się sukcesem. Wybierając coacha zastanów się, czy dobrze czujesz się z tą osobą, czy masz do niej zaufanie, czy odpowiadają ci jej metody pracy, osobowość czy styl bycia.
Spotkania (sesje) odbywają się cyklicznie (najczęściej co 2 tygodnie, ale nie jest to reguła). Możliwy jest również coaching prowadzony zdalnie, za pośrednictwem komunikatora skype. Oczywiście samo wzięcie udziału w procesie coachingowym nie rozwiąże czyichś problemów, tak jak samo przychodzenie do dietetyka nie spowoduje schudnięcia. Kluczowe jest to, co klient robi pomiędzy sesjami oraz po zakończeniu procesu. To od klienta zależy, ile wysiłku i determinacji włoży w osiągnięcie swoich celów oraz utrzymanie zamierzonej zmiany.
Na czym polega coaching kariery?
Coaching kariery (coaching zawodowy) jest nastawiony na pomoc klientowi w rozwoju kariery zawodowej. Może polegać na analizie jego zasobów (oraz mocnych i słabych stron) w związku z poszukiwaniem nowej pracy lub staraniem się o awans. Może także dotyczyć wytyczania sobie „zdrowych” celów zawodowych i wypracowania metod skuteczniejszego ich osiągania. Część moich klientów chce przygotować się do nowych wyzwań (np. w związku ze zmianą zakresu obowiązków służbowych, awansem na stanowisko kierownicze czy wyjazdem zagranicę). Dla niektórych powodem skorzystania z coachingu jest chęć znalezienia rozwiązań problemów, jakie pojawiły się w pracy (np. problemy w relacjach ze współpracownikami lub szefem, brak równowagi między życiem osobistym a zawodowym, stres i presja, niskie poczucie własnej wartości, zbyt mała asertywność, a nawet bycie ofiarą mobbingu).
Coaching to praca z celami. Dlatego na początku procesu ustalamy, jakie cele długo i krótkoterminowe klient chce osiągnąć, jakie ma z nimi problemy oraz jakich działań i stylu pracy oczekuje od coacha. Coach pomaga w takim określeniu celów i sposobów ich realizacji, aby były one zgodne z wartościami, możliwościami i potrzebami klienta, a jednocześnie zwraca uwagę na to, aby osiągnięcie tych celów nie pociągało za sobą destrukcyjnych konsekwencji. Przykładowo – aby zdobycie wymarzonej pozycji zawodowej nie doprowadziło do pracoholizmu, wypalenia zawodowego czy zniszczenia relacji z bliskimi.
Jakie korzyści może odnieść z coachingu kariery lekarz?
Z coachingu kariery można skorzystać na każdym etapie życia. Już przy wyborze studiów warto zastanowić się, jakie są nasze predyspozycje w danym kierunku, jakie szanse i perspektywy, a jakie ryzyka i zagrożenia (np. zdrowotne) niesie ze sobą dany wybór. Jakie ścieżki rozwoju będę mieć po studiach? Czy moje oczekiwania wobec danego zawodu są realistyczne? Na ile charakter pracy jest zgody z moimi wartościami, osobowością, stylem działania, możliwościami fizycznymi i psychicznymi? A przede wszystkim – czy to naprawdę ja marzę o tym zawodzie, czy może ulegam presji, oczekiwaniom czy aspiracjom mojej rodziny? Analogiczne pytania dobrze sobie znów zadać przy wyborze specjalizacji lekarskiej.
Na późniejszych etapach ścieżki zawodowej pojawiają się często kolejne dylematy np. wyjechać zagranicę (na staż lub na stałe), czy zostać w kraju? Przenieść się do placówki dającej lepsze wynagrodzenie lub szanse rozwoju, ale kosztem rodziny? Otworzyć drugą specjalizację – choć to oznacza poświęcenie kolejnych kilku lat życia, czy odcinać kupony od tego, co już osiągnęłam?
Dla niektórych trudnym momentem może być decyzja czy przyjąć awans. Wbrew pozorom nie każdy marzy o zarządzaniu ludźmi. Część pracowników woli iść ścieżką ekspercką (czyli doskonalić się merytorycznie) niż menedżerską (czyli rozwijać również kompetencje kierownicze). Są też tacy, którzy bardziej cenią rodzinę, przyjaciół, hobby czy czas wolny niż osiąganie kolejnych szczebli kariery.
W przypadku lekarzy ogromnym ryzykiem jest wypalenie zawodowe. Choć prowadzę również szkolenia na ten temat, to wiem, że część osób jest gotowa otworzyć się na rozmowę o takich problemach tylko podczas indywidualnej sesji – a nie przy grupie. Analogicznie jest z mobbingiem. Powszechnie wiadomo, jak często oba te zjawiska występują w służbie zdrowia, a jednak wciąż wiele osób niepotrzebnie cierpi zamiast poszukać skutecznej pomocy z zewnątrz.
Kolejnym tematem związanym z coachingiem kariery mogą być problemy zdrowotne, które utrudniają lub wręcz uniemożliwiają lekarzowi dalszą pracę na obecnym stanowisku (np. przeprowadzanie operacji w szpitalu). W takim przypadku coaching może służyć uświadomieniu sobie przez lekarza, w jaki inny sposób mógłby wykorzystać swoją wiedzę i umiejętności zawodowe. Zdarza się również, że lekarz pracujący od wielu lat w tej samej placówce zostaje z niej zwolniony (np. z powodu zamknięcia oddziału) lub sam chce odejść, bo nie dogaduje się z nowym przełożonym. Rozmowa z coachem pomoże lepiej przeanalizować dostępne opcje oraz da potrzebne w takich sytuacji wsparcie emocjonalne.
Chyba każdy człowiek – nawet najbardziej świadomy siebie – potrzebuje czasem skorzystać z pomocy z zewnątrz oraz po prostu porozmawić o swoich problemach z przychylnie nastawioną wobec niego osobą.
Pracując od ponad 4 lat z lekarzami wiem, jak bardzo to środowisko jest hermetyczne i jak szybko informacje rozchodzą się „pocztą pantoflową”. Coach gwarantuje każdemu klientowi pełną poufność. Ponadto – jako osoba neutralna – bardziej obiektywnie dostrzega różne aspekty problemów klienta oraz możliwe rozwiązania. Dlatego myślę, że warto, aby lekarze otworzyli się na coaching.
